تکثیر ماهیان خاویاری و تکثیر و پرورش ماهی خاویار
تاریخچه
تکثیر و پرورش ماهی خاویار روسها اولین کسانی بودند که اقدام به تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری در جهان نمودند. اولین تکثیـر و پرورش ماهی خاویار تـاس ماهیان در روسیه در سال ۱۸۶۹ میلادی انجام گرفت. اوسـیانیکوف در سـال ۱۸۷۰ اولـین بـار تکثیـر مـصنوعی ماهی استرلیاد را بطور موفقیت آمیز انجام داد. در ژاوین سال ۱۹۱۴ اولـین بـار فـن آوری لقـاح مـصنوعی تـاس ماهیان را ابداع نمود. ژربیلسکی در سال ۱۹۳۲ با تزریق عصاره غده هیپوفیز خشک شده القاء تخمریزی را بطور موفقیت آمیزی در تاس ماهیان مورد استفاده قرار دارد. که این تکنیک بعدها در مورد کپور ماهیان نیز به طور گستردهای بکار گرفتـه شد.
اولین مرکز تکثیر و پرورش خاویار آزمایشی در سال ۱۹۳۷ در حوزه ولگا تاسیس شد. دتلاف و گینزبورگ در سال ۱۹۵۴ با مطالعات عمیق بر روی جنین شناسـی تـاس ماهیـان در رفـع ابهامـات موجود فنآوری پیشرفته را برای تکثیر و پرورش و انکوباسیون تخمها . تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری را پایه ریزی نمودند. در سال ۱۹۸۲ فن آوری تکثیر و پرورش تـاس ماهیـان توسـط میلیـشتاین عـضو آکـادمی روسـیه اصلاح و بطور کامل تدوین شد. که هم اکنون اساس کار مراکز تکثیر خاویاری در سراسر جهان میباشد .
خلاصه ای از مراحل تکثیر مصنوعی ماهیان خاویاری
مولدین وحشی پس از صید و انتخاب توسط کارشناسان ارزیابی مولدین به مراکز تکثیر حمل میشوند. مراحـل حمل از صیدگاهها تا اسکله و ساحل توسط قایق . پس از آن در خشکی تا مرکز تکثیر با کامیونهای حاوی چـان برزنتی و کپسول اکسیژن انجام میشود. در مراکز تکثیر مولدین به استخرهای مخصوص نگهداری منتقل شده. و پس از رفع استرسهای ناشی از حمل و نقل مورد بازدید اولیه توسط کارشناسان قرار می گیرند. مولـدین مـاده از لحاظ ظاهری دارای شکم برآمده و مخرج بیرون زده و گلی رنگ میباشـند. در عـوض مولـدین نـر دارای بـدنی کشیده تر بوده . یک خط مشخص در سطح زیرین (شکمی) خود دارند. با نمونـه بـرداری از تخمکهـای مولـدین ماده و بررسی مهاجرت هسته تخمک به طرف قطـب جـانوری مناسـب بـودن مولـدین بـرای تزریـق هورمـون مشخص میشود.
برای آشنایی بیشتر با سایر آبزیان و دیگر جانوران دریایی، خرید و آشنایی با نحوه پرورش و تخم گزاری آبزیان از جمله خرید ماهی کپور، آمور، قزل آلا و… . برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد غذای آبزیان به دیگر مقاله های ما سر بزنید. همچنین می توانید با مراجعه به دیگر سایت ما برای خرید انواع دستگاه اسپلش، تور ماهی ماهیگیری، استخر فایبرگلس و… اقدام نمایید. همچنین برای مشاوره و اطلاعات بیشتر میتوانید با مشاورین ما در تماس باشید برای ارتباط کافیست با شماره های موجود در سایت تماس حاصل فرمایید.
تزریق هرمون
پس از تزریق هورمون به مولدین نر و ماده و استحصال مواد تناسلی (تخمـک و اسـپرم) عمـل لقاح صورت گرفته. و پس از رفع چسبندگی تخمها با سوسپانسیون گل رس. و یا محلول تـانن و یـا شـیر خـشک تخمهای لقاح یافته. به دستگاههای انکوباتور منتقل میشو ند. لاروها بسته به درجه حرارت و گونه مـاهی (۷-۱۲ روز) از تخمها خارج شده. و پس از آن لاروهایی که دارای کیسه زرده مـیباشـند بـه حوضـچههـای پـروش لارو انتقال میابند. پس از جذب کیسه زرده و طی مراحل خواب لاروها آماده تغذیه میشوند.
لاروها در طی مدت تغذیـه در این حوضچهها تا وزن ۸۰ الی ۱۰۰ میلی گرم با دافنی و ناپلوس آرتمیا و همچنین کرم سفید تغذیه مـیشـوند. پس از این مرحله لاروها به استخرهای خـاکی ۱-۴ هکتـاری معرفـی شـده و در آنجـا بـا اسـتفاده از روشـهای کوددهی و باروری استخر با غذاهای طبیعی تغذیه شده . پس از رسیدن به وزن ۳ گرم به رودخانههای منتهی به دریا رهاسازی میگردند. البته لازم به ذکر است در صورت اینکه به جای بازسازی ذخایر تولید بچه ماهی بـا هـدف پرورش مصنوعی و مولد سازی صورت گیرد. بچه ماهیان را میتوان در حوضچه هـای بتـونی و یـا فـایبرگلاس بـا کمک غذای مصنوعی پرورش داد.
شرایط لازم برای تکثیر و پرورش خاویار ۵۰۰هزار فیل ماهی
۱)حوضچه های نگهداری و تزریق مولدین
برای نگهداری مولدینی که از میان گله مولدین پرورش یافته انتخاب شد و مراحل بلوغ جنسی خود را پـشت سـر گذاشته و در نهایت با تزریق هورمون آماده تکثیر مصنوعی میباشد. از استخرهای نوع کازانسکی استفاده میشـود این نوع استخرها شامل یک مخزن سیمانی بیضی شکل با ابعاد ۶ متر طول و پهنای ۵/۳ متر و عمـق ۳/۱ متـر میباشد. که در یک سوله مسقف قرار میگیرد. حجم یک استخر کازانسکی ۲۰ متر مکعب اسـت کـه معمـولاً تـا ۴/۳ ظرفیت آنرا از آب پر میکنند.
ورود آب اصلی ازسه شاخه جانبی به داخل استخر انجام میشود. که قطـر هـر یک ا ز آنها ۳۰ میلیمتر بوده و در کف قرار میگیرند. با این وضع آب در داخل استخر طوری جاری میشـود. کـه تا حدی بتواند شرایط لازم را در محیط برای مولدین تأمین کند. یک بخش از آب اسـتخر نگهـداری مولـدین بـه وسیله یک لوله عرضی سوراخ دار مستقر در روی آن تأمین میشود.
تخلیه استخر ماهیان خاویاری بوسیله لولههای بـه قطـر ۱۵۰ میلی متر از مرکز انجام میشود. آب سرریز استخر که از طریق این لوله به یـک مخـزن خـارجی وارد مـیشـود. خود نیز با محل اصلی آبهای خروجی مرتبط است. با توجه به برنامه مزرعه برای تکثیر پانصد هزار عدد بچه ماهی خاویاری بـا در نظـر گـرفتن هـم آوری مولـدین فیلماهی پرورشی (که در اینجا ۵ کیلوگرم در نظر گرفته میشود). و بر اساس نرماتیو های موجـود و تعـداد قابـل نگهداری مولدین پرورش فیلماهی (حدود ۵ عدد در هر حوضچه) حدود ۲ حوضچه مورد نیاز خواهد بود. با توجه به جریان آب لازم برای حوضچه ( ۳ لیتر در ثانیه) دبی آب مورد نیاز بـرای ایـن بخـش ۶ لیتـر در ثانیـه بوده که حداکثر یکماه مورد بهرهبرداری قرار میگیرد.
۲)حوضچه های تزریق ماهیان خاویاری
این استخرها نیز مسقف بوده و برای تزریق مولدین بکار میرود. خرید بچه ماهی کپور این استخرها توسط دریچه هایی که بـا سیـستم شاندور باز و بسته میشوند به یکدیگر ارتباط دارند ابعاد این حوضچهها به شرح زیر میباشد. حوضچه مخصوصی برای نگهداری مولدین نر و ماده جهت تحریک و ترزیق نهایی: قطر بزرگ ۵ متر – قطر کوچک ۵/۳ متر – عمق یک متر حوضچههای تزریق مولدین نر و ماده به طور جداگانه: قطر ۵/۳ متر و عمق یک متر حوضـچههـای کوچـکتـر برای تزریق مرحله اول هورمون مورد استفاده قرار میگیرد. برای تزریق مرحلـه سـوم مولـدین نـر و مـاده از دو حوضچه کوچک به حوضچه وسط که بزرگتر میباشد منتقل میشوند.
۳)سالن تکثیر ماهیان خاویاری
این سالن شامل اتاق تخمکش و لقـاح، اتـاق کارشناسـی، سـردخانه، اتـاق خاویارسـازی، اتـاق کنتـرل و سـالن انکباسیون میباشد. از آنجا که تخم تاس ماهیان بایستی در مکانهای نسبتاً تاریک رشد یافته. اشعه فرا بـنفش آفتـاب بـرای تخمهـا کشنده میباشد. به همین جهت با وجود اینکه سالن تکثیر و انکباسیون دارای پنجره میباشد. بایـستی پنجـرههـا بـا پردههای ضخیم پوشانده شده تا اطاقها تاریک شده و نور مستقیم خورشید داخل نشود. معمولاً دیوارههای سـالن انکباسیون تا سقف از کاشی پوشیده شده تا امکان شستشو و ضدعفونی نمودند آن فراهم شود. برای انکوباسـیون تخم ها استفاده از انکباتور نوع «یوشنکو» مد نظر میباشد
نمونه های روسی
ایـن نـوع انکباتورهـا در داخـل کشور موجود بوده . هماکنون تکنسینهای کشورمان بخوبی قادرند به هر تعداد ممکن از این نوع انکباتور تولیـد نمایند . در واقع انکباتورها موجود در بسیاری از مراکز تکثیر نوع کپیبرداری شده روسی میباشد که بـا کیفیـت بالا همانند نمونه اصلی کار میکند.
با توجه به ظرفیت هر انکباتور (۰۰۰/۷۰ تخم لقاح یافته فیلماهی). برنامه تولید بچه مـاهی بـا در نظـر گـرفتن تعداد تخم مورد نیاز (۱۱۸۷۵۰۰ عدد) حدود ۱۸ دستگاه انکباتور نوع یوشنکو مورد نیاز مـیباشـد. دبـی آب مـورد نیاز برای هر انکباتور در زمان بیـشترین نیـاز آبـی ۳/۰ لیتـر در ثانیـه مـیباشـد. آب مورد استفاده در سالن انکباسیون قبلاً توسط فیلترهای شنی و همچنین سیـستم V.U از گـل و لای و مـواد معلق عاری شده و استرلیزه می شود. همچنین برای تنظیم دما، سیستم بویلر نیز در خارج از سالن انکوباسـیون در نظر گرفته میشود.
۴)بخش ونیرو (پرورش لارو ماهیان خاویاری)
در این بخش لاروهای یکروزه دارای کیسه زرده که در بخش انکباسیون تخمگشایی و تولید شـدهانـد. تـا مرحلـه بچهماهی نورس (۸۰ تا ۱۰۰ میلیگرم) پرورش مییابند. جهت پرورش لاروها از حوضـچههـای فـایبرگلاس بـه میشود. استفاده متر ۱/۷ × ۱/۷× ۰/۵ ابعاد با توجه بـه برنامـه تولیـد در ایـن بخـش حـدود ۰۰۰/۹۵۰ عـدد لاور بـرآورد شـده و بـا ۷۵ درصـد بازمانـدگی ۵۰۰/۷۱۲بچه ماهی نورس بـا وزن متوسـط ۸۰ تـا ۱۰۰ میلـی گـرم تولیـد خواهـد گردیـد. تـراکم لاروهـا در حوضچههای ونیرو حداکثر ۱۲۰۰۰ قطعه لارو در نظر گرفته میشود.بنابر ایـن حـدود ۶۰ عـدد حوضـچه ونیـرو مورد نیاز میباشد. حوضچههای ذکر شده در زیر یک سوله با مساحت ۵۰۰ متر مربع قرار گرفته و این سـالن نیـز دارای سیستم فیلتراسیون میباشد.
دبی آب مورد نیاز برای حوضچه در اوج زمان مصرف ۲/۰ لیتر در ثانیه بوده. که با توجه به حوضچههـای موجـود مورد نیاز، دبی این بخش ۱۲ لیتر در ثانیه در مدت حداکثر ۳ هفته محاسبه شده است.
۴)حوضچه های تکثیر ماهیان خاویاری انگشت قد
بچهماهیان نورس تولید شده در بخش ونیرو (به تعداد۷۱۲۵۰۰ عدد) جهت پرورش تا وزن ۳ گرم به ایـن بخـش انتقال مییابند. در این بخش از حوضچههای گرد بتنی با قطر ۴ متر و عمق یک متر و عمـق آبگیـری ۵/۱ متـر استفاده میشود. تراکم نگهداری بچه ماهی در این بخش در پایـان دوره ۵۰۰ عـدد در هـر متـر مربـع مـیباشـد. بنابراین برای تولید ۰۰۰/۵۰۰ قطعه بچهماهی ۳ گرمی به ۱۰۰۰ متر مربع فضای مفید پرورش نیاز داریم. که ایـن مساحت برابر ۸۰ عدد حوضچه با ابعاد ذکر شده میباشد. برای مصرف آب دراین حوضـچههـا ۷/۰ لیتـر در ثانیـه بوده. که در مجموع نیاز آبی این بخش۵۶ لیتر در ثانیه در مدت یک ماه میباشد.
